પિતૃ તર્પણની છાક વિધિ: ધોડિયા સંસ્કૃતિનું એક અંશ
ધોડિયા સમાજમાં પિતૃ તર્પણની પ્રથા આદિવાસી સંસ્કૃતિનું મહત્વપૂર્ણ અંગ છે, જે તેમની વિશિષ્ટ પરંપરાઓ અને રીત-રિવાજોને સ્પષ્ટ કરે છે. છાક પાડવાની વિધિ પિતૃઓ પ્રત્યે શ્રદ્ધા અને સન્માન વ્યક્ત કરવા માટે ખાસ છે.
પ્રથમ છાક વિધિનું મહત્વ
મૃતકની અંતિમવિધિ પછી, છાક વિધિ શરૂ થાય છે, જે દરમિયાન કુહાડી, દાંતરડું, દાભડાની વીંટી અને અન્ય સામગ્રીનો ઉપયોગ થાય છે. આ વિધિ પિતૃઓ માટે શ્રદ્ધા દર્શાવવાનો અને પરંપરાને આગળ વધારવાનો માર્ગ છે.
વિધિ માટે જરૂરી સામગ્રી
કફનના ટુકડા: તેમાંથી કુહાડી અથવા દાંતરડું બાંધીને વિધિ કરવામાં આવે છે.
દાભડાની વીંટી: જમણાં હાથની આંગળીમાં પહેરીને વિધિ કરવી ફરજિયાત છે.
ખાખરાનું પાન: તે ચૂલા આગળ મૂકવામાં આવે છે.
પૈસા: મૃત્યુ પામેલા વ્યક્તિના નામે મૂકી પછી વિસર્જિત કરાય છે.
વિધિ દરમિયાન રિવાજો
પ્રથમ છાક:
મૃત્યુના પ્રથમ દિવસે ચૂલા પાસે આ વિધિ થાય છે, જ્યારે દાભડાની વીંટી પહેરી કટુંબીજનો શ્રદ્ધાંજલિ અર્પે છે.
સમય અને સ્થાન:
વિધિ સામાન્ય રીતે સાંજે થાય છે. બારમાના દિવસે આ વિધિ ઘરના બહાર પિતૃઓ માટે થાય છે.
આજના સમયમાં ફેરફાર
આદિવાસી ધર્મ અને પરંપરાઓ પર હવે બ્રાહ્મણ વિધિઓના પ્રભાવથી ખતરું બેસાડવાની પરંપરા ઘટી રહી છે. પરંતુ, છાક વિધિ હજુ પણ ધોડિયા સમાજમાં જીવંત છે, જે તેમની પિતૃભક્તિનું ઉદાહરણ આપે છે.
ધાર્મિક અને સામાજિક મહત્વ
સામાજિક જોડાણ:
છાક વિધિ પિતૃઓને યાદ કરતા સમાજના સભ્યોને એકત્ર કરે છે.
ધાર્મિક આસ્થા:
પૂર્વજોની શાંતિ માટે આ વિધિ શ્રદ્ધા સાથે કરવામાં આવે છે, જેમાં રુપાખાત્રી અને ધનાખાત્રી જેવા આદિવાસી પ્રાચીન દૈવતાઓને સ્મરણ કરવામાં આવે છે.
આ પરંપરા ધોડિયા સમાજની અનોખી ઓળખ છે, જે પિતૃઓ પ્રત્યેના આદર અને સમર્પણને ઉજાગર કરે છે.