જામનગર જીલ્લાના જોવાલાયક સ્થળો

 જામનગર જીલ્લાના જોવાલાયક સ્થળો 

રણમલ લાખોટા તળાવ 

રણમલ (લાખોટા) તળાવ જામનગર શહેરની શાન છે અને તેની આકર્ષક સ્થાપત્ય અને ઐતિહાસિક મહત્ત્વને કારણે લોકપ્રિય છે. ઇ.સ. 1820-1852 દરમિયાન જામ રણમલજી બીજાએ આ તળાવ બનાવ્યું હતું, જે નવાનગરની આગવી ઓળખ બની છે. તળાવના ત્રણ વિભાગો અને વાટિકાઓ સાથે તેની સુંદરતા સહેલાણીઓ તેમજ યાયાવર પક્ષીઓને આકર્ષે છે.

આ તળાવની મધ્યમાં આવેલ કિલ્લો લાખોના ખર્ચે બનાવવામાં આવ્યો હોવાથી તેને "લાખોટા કિલ્લો" તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ કિલ્લો તેની શિલ્પકલા અને રાજકીય પ્રજાવત્સલ અભિગમને દર્શાવે છે. તળાવની આસપાસની બુરજ અને કલાત્મક ઝરૂખાઓ પર્યટકો માટે આરામદાયક અને શાંતિપૂર્ણ વાતાવરણ પૂરૂં પાડે છે.

જામવિજય કાવ્યમાં ઉલ્લેખિત નવાનગરના આ ઐતિહાસિક સ્મારકને જોઈને શહેરના પ્રાચીન વારસાનું પ્રતિબિંબ જોવા મળે છે.

દરિયાઈ રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન – પિરોટન

પિરોટન દરિયાઈ રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન ભારતનું પહેલું મરીન નેશનલ પાર્ક છે, જે જામનગર નજીકના ઇન્ટર-ટાઈડ ઝોનમાં સ્થિત છે. ઓગસ્ટ 1980માં દરિયાઈ અભ્યારણ તરીકે અને જુલાઈ 1982માં મરીન નેશનલ પાર્ક તરીકે જાહેર કરાયેલ આ ઉદ્યાન સમુદ્રજીવનના વૈવિધ્યને ઉઘાડે છે.

વિસ્તાર:

નેશનલ પાર્ક વિસ્તાર: 10.11 ચોરસ કિ.મી.

અભ્યારણ વિસ્તાર: 1.11 ચોરસ કિ.મી.

વિશેષતાઓ:

પિરોટન ટાપુ વિવિધ રંગીન જળચર પ્રાણીઓનો આવાસ છે. અહીં જોવા મળતા જીવનફોરમમાં સમાવેશ થાય છે:

મરીન જંતુઓ: સ્ટારફિશ, જેલી ફિશ, ઓક્ટોપસ, શાર્ક

મોલસ્ક્સ: મોતી છીપ, ટ્યુબ એનોમોન

મરીન સ્તનધારી: ડોલ્ફિન, ડુગોંગ

અન્ય: સમુદ્ર ઘોડો, લોબસ્ટર, કરચલાં

વિઝિટ:

પિરોટન ટાપુ બેડી પોર્ટથી 18 નોટિકલ માઈલ (એનએમ) દૂર છે અને ત્યાં પહોંચવા માટે બોટ સેવા ઉપલબ્ધ છે. આ અભ્યારણની મુલાકાત લેવા માટે શ્રેષ્ઠ સમય ઓક્ટોબરથી માર્ચ છે, કારણ કે આ સમયે મૌસમ આનંદદાયક રહે છે અને જળચર પ્રાણીઓ સરળતાથી જોવા મળે છે.

આ ઉદ્યાન જળચર જીવનની સંવાદિતા અને પર્યાવરણ સંરક્ષણ માટે એક મહત્ત્વપૂર્ણ પ્રેરણા પૂરું પાડે છે.

ખિજડીયા પક્ષી અભ્યારણ

ખિજડીયા પક્ષી અભ્યારણ ગુજરાતના જામનગર પાસે કચ્છના અખાતના દક્ષિણ તટ પર સ્થિત એક અનોખું વેટલેન્ડ અભ્યારણ છે. 605 હેક્ટર વિસ્તારમાં ફેલાયેલું આ અભ્યારણ તાજા પાણીના તળાવો, ખારી જમીન, મીઠાંના અગર, કાદવવાળા ખાડીઓ અને મેન્ગ્રોવ ઝાડીઓનું સંયોજન ધરાવે છે.

વિશેષતાઓ:

આ અભ્યારણ દેશના પશ્ચિમ ભાગમાં સ્થિત છે અને સ્થળાંતરિત પક્ષીઓના પરંપરાગત માર્ગ પર આવે છે, જેને કારણે અહીં શ્રેણીબદ્ધ પક્ષીપ્રજાતિઓ જોવા મળે છે.

વિશિષ્ટ પક્ષી પ્રજાતિઓ:

નિવાસી પક્ષીઓ: પેઇન્ટેડ સ્ટોર્ક, કોર્મોરન્ટ, હનોન્સ, ઇરેટ્સ, અઈબીસ.

જળચર પક્ષીઓ: લિટલ ગ્રેબ, પર્પલ મોરહેન, કૂટ.

અન્ય: કાળા પાંખવાળા સ્ટીલ્ટ, તેતર-પુંછવાળા જાકાના.

પ્રાકૃતિક મહત્વ:

ખિજડીયા અભ્યારણ તેમના ખોરાક, આરામ, માળાઓ અને રોસ્ટિંગ જરૂરિયાતો પૂરી કરતા શ્રેષ્ઠ આશ્રય સ્થળ તરીકે ઓળખાય છે. વેટલેન્ડ્સ, મૈત્રીભાવાળું પર્યાવરણ અને રહેઠાણ મોસમી તેમજ સ્થાયી પક્ષીઓને આકર્ષે છે.

વિઝિટ:

જામનગરથી માત્ર 10 કિમી દૂર સ્થિત આ અભ્યારણમાં સ્થાનિક અને સ્થળાંતરિત પક્ષીઓને નિકટથી જોવા માટે શ્રેષ્ઠ સમય શિયાળાની મોસમમાં છે, જ્યારે ઘણી પ્રજાતિઓ અહીં મુલાકાત લે છે.

આ અભ્યારણ પક્ષીપ્રેમી અને પ્રકૃતિપ્રેમી માટે એક આદર્શ સ્થળ છે, જે પક્ષીઓના જીવનચક્ર અને પૃથ્વીના એકોસિસ્ટમમાં વેટલેન્ડના મહત્વને ઉજાગર કરે છે.

સોલરિયમ – એક ઐતિહાસિક આરોગ્ય કેન્દ્ર

સૌર કિરણોથી રોગોની સારવાર કરતું સોલરિયમ જામનગરના ઐતિહાસિક અને આરોગ્યપ્રદ સ્થળોમાંથી એક છે. સમગ્ર ભારતમાં તે એકમાત્ર એવુ સોલરિયમ છે, જેની સ્થાપના 1933માં જામનગરના વિઝનરી શાસક જામ સાહેબ રણજીતસિંહજી દ્વારા કરવામાં આવી હતી.

ઇતિહાસ અને સ્થાપત્ય:

જામ સાહેબે ફ્રાન્સના જીન સેડેમની મદદથી આ અનોખું સોલરિયમ બનાવડાવ્યું હતું.

તે વિશેષ દેખરેખ હેઠળ 6 લાખ રૂપિયાની કિંમતમાં બંધાવવામાં આવ્યું હતું.

આ ઐતિહાસિક સ્થળનું મૂળ નામ રણજી ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ પોલીડ્રોઇડ થેરપી રાખવામાં આવ્યું હતું.

મહત્ત્વ:

સોલરિયમ વૈજ્ઞાનિક રીતે આકારવામાં આવેલું છે, જે સૌરકિરણોની થેરપી માટે ઉપયોગી છે.

પ્રાચીન સમયથી સૌરકિરણોની સારવાર માટે ઉપયોગ થતો આવ્યો છે, અને આ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ તેનું શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ છે.

પર્યટક આકર્ષણ:

આજ સુધી, સોલરિયમ જામનગરમાં પર્યટકો માટેના આકર્ષણનું કેન્દ્ર રહ્યું છે. આ એક વૈજ્ઞાનિક અને ઐતિહાસિક ચિહ્ન છે, જે પ્રાકૃતિક આરોગ્ય પદ્ધતિઓના મહત્વને ઉજાગર કરે છે.

જામનગરની મુલાકાતે આવતા લોકોએ આ સ્થળનો નિભાવ કરવો જોઈએ, જે સમય અને વિઝનરી વિચારશક્તિની આકૃતિ છે.

જામનગરના ધાર્મિક સ્થળો – 

છોટી કાશીનું વૈભવ

જામનગરને "છોટી કાશી" તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, કારણ કે અહીં ધર્મ, આસ્થા અને શાંતિના કેન્દ્ર રૂપે અનેક ધાર્મિક સ્થળો આવેલા છે. આ સ્થળો વિવિધ સંસ્કૃતિઓ અને ધર્મોના સમર્પણને દર્શાવે છે. અહીંના પ્રસિદ્ધ ધાર્મિક સ્થળો આ પ્રમાણે છે:

1. બાલા હનુમાન મંદિર:

સમગ્ર વિશ્વમાં રામધુનના અવિરત પઠન માટે જાણીતા આ મંદિરનું ગિનિસ બુક ઓફ વર્લ્ડ રેકોર્ડમાં સ્થાન છે.

2. કાશી વિશ્વનાથ મંદિર:

પ્રખ્યાત હિન્દુ મંદિર, જે ભગવાન શિવને સમર્પિત છે અને તેની કાશી જેવી માળખાકૃતિ છે.

3. સિદ્ધનાથ મંદિર:

શિવના આરાધકો માટે આ લોકપ્રિય મંદિર પ્રાચીન ધર્મગાથાને ઉજાગર કરે છે.

4. પ્રાચીન નાગનાથ મંદિર:

આ મંદિર ભગવાન શિવના નાગ રૂપને સમર્પિત છે અને પૌરાણિક વારસાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.

5. ખિજડા મંદિર:

આ સ્થાન ભક્તિ અને શાંતિનું પ્રતીક છે અને મંદિરમાં માળખાકીય સુંદરતા જોવા મળે છે.

6. ભીડભંજન મહાદેવ મંદિર:

ભગવાન શિવના આ પ્રાચીન મંદિર પર ભક્તિનો પ્રવાહ સતત પ્રવહે છે.

7. પારસીની અગિયારી:

પારસી સમાજના ધાર્મિક કાર્યો માટે મહત્વનું આ સ્થાન પરંપરા અને શાંતિનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.

8. ગુરુદ્વારા:

શીખ ધર્મના અનુયાયીઓ માટે આસ્થાનું કેન્દ્ર છે.

9. જામા મસ્જિદ:

મુસ્લિમ સમાજના પ્રાર્થનાનું આ સ્થળ ઇતિહાસ અને માળખાકીય મહત્ત્વ ધરાવે છે.

10. જૈન દેરાસર:

જૈન ધર્મના અનુયાયીઓ માટે આ પવિત્ર સ્થળ શાંતિ અને સત્કર્મને ઉજાગર કરે છે.

11. મોક્ષ ધામ:

અંતિમ ક્રિયાઓ માટે પવિત્ર સ્થાન, જે શાંતિ અને પરમ આધ્યાત્મિકતાનું પ્રતીક છે.

12. સ્વામિનારાયણ મંદિર:

આસ્થાના આ કેન્દ્ર પર ભક્તિનો શાંતિમય અનુભવ થાય છે.

13. રતનબાઇ મસ્જિદ:

જામનગરની પ્રખ્યાત મસ્જિદ, જે તેની સ્થાપત્ય શૈલી માટે જાણીતી છે.

14. વોહરા-નો-હિઝીરો:

મુસ્લિમ સમુદાય માટે ધાર્મિક મહત્વ ધરાવતું આ સ્થાન ભક્તિનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.

જામનગરના આ ધાર્મિક સ્થળો વિવિધ સંસ્કૃતિઓનું સમપર્ક દર્શાવે છે અને અહીંની વારસાગાથા અને ધર્મપ્રત્યેની ભક્તિને આગળ વધારવામાં યોગદાન આપે છે.