પર્યટનથી ખેતી સુધી: સાપુતારાના સ્ટ્રોબેરી ખેતરોની ગાથા
સાપુતારા, ગુજરાતનું એકમાત્ર ગીરીમથક, જેનું નામ તેની આકર્ષક કુદરતી સૌંદર્ય માટે જાણીતું છે, હવે તેની નવી ઓળખ તરીકે સ્ટ્રોબેરીની ખેતી માટે પણ પ્રખ્યાત બની રહ્યું છે. સાપુતારાની આડીવાસી ખેડૂતોની મહેનત અને બાગાયત વિભાગના પ્રયાસોથી આ ક્ષેત્રે 2018-19થી સ્ટ્રોબેરીની ખેતીનો આરંભ થયો હતો. આ ખેતી ને મિશ્ર પર્યટન અને કૃષિ આકર્ષણ બનાવી શકાય તેવો દ્રષ્ટિકોણ વિકસ્યો છે.
સ્ટ્રોબેરી ખેતીની શરૂઆત:
ડાંગ જિલ્લામાં પહેલીવાર 2018-19માં બે ખેડૂતોએ બાગાયત વિભાગના માર્ગદર્શન હેઠળ સ્ટ્રોબેરીની ખેતી શરૂ કરી હતી. આ પ્રયોગ સફળ રહેતા, આજે ડાંગમાં કુલ 5 હેક્ટર જમીનમાં સ્ટ્રોબેરી ઉગાડવામાં આવે છે. આ ખાટી-મીઠા ફળને સ્થાનિક પ્રજા અને પર્યટકોમાંથી અવિરત માંગ મળી રહી છે.
સ્ટ્રોબેરી માટે ડાંગનો માહોલ અનુકૂળ કેમ છે?
સાપુતારા અને તેની આજુબાજુના તળેટીવાળા વિસ્તારો ભેજવાળી અને ઠંડી આબોહવા માટે જાણીતા છે. આ પરિસ્થિતિ સ્ટ્રોબેરીની ખેતી માટે અત્યંત અનુકૂળ છે. અહીં ઓક્ટોબરથી મે સુધી સ્ટ્રોબેરી ઉગાડવાની સિઝન ચાલે છે, જે મહાબળેશ્વરના માહોલ કરતાં વધુ અનુકૂળ ગણાય છે.
ફળની ખાસિયતો:
સ્ટ્રોબેરી તેના લાલ ચટ્ટક રંગ, મીઠાશ અને રસાળ સપાટી માટે ઓળખાય છે.
મુખ્ય જાતિઓમાં રાની સ્ટ્રોબેરી, સ્વીટ ચાર્લી, સેલવા, અને ચાલનાર સામેલ છે.
આ ફળને ફળ સ્વરૂપે, જ્યુસ, પાઈ, આઈસક્રીમ, અને મિલ્કશેકમાં વ્યાપકપણે વપરાય છે.
આર્થિક ઉન્નતી તરફ પગલું:
સ્થાનિક આદીવાસી ખેડૂતો પરંપરાગત પાકો જેમ કે ડાંગર અને ટામેટાં છોડીને આ રોકડીયા પાક તરફ વળ્યાં છે.
1. પ્રારંભિક ભાવ:
સ્ટ્રોબેરીની કિંમત 200-250 રૂપિયા પ્રતિ કિલો રહે છે.
મુખ્ય ગ્રાહકો સાપુતારા આવતા પર્યટકો છે.
2. સ્થાનિક બજારની મર્યાદા:
ખેડૂતોને નેશનલ માર્કેટનો અભાવ મહેસૂસ થાય છે.
મોટાભાગના ફળ લોકલ ખરીદદારોથી જ વેંચાય છે, જે આર્થિક લાભ માટે મર્યાદિત છે.
ડાંગના બાગાયત વિભાગનો સહકાર:
બાગાયત વિભાગના 19 વર્ષના પ્રયાસો હવે સફળ થયા છે.
ડાંગના આબોહવામાં ઉગાડવાના પગલાં માટે મહારાષ્ટ્રમાંથી સ્ટ્રોબેરીના રનર્સ લાવવામાં આવે છે.
આ રીતે અહીંના આદીવાસી ખેડૂતોએ આ નવીન ખેતી અપનાવી સારી આવક મેળવી છે.
મુખ્ય પડકારો:
1. જાગૃતિનો અભાવ:
સ્ટ્રોબેરી જેવી નવી ખેતી પ્રત્યે ખેડૂતોએ પૂરતી જાગૃતિ નહીં દાખવી.
2. માર્કેટિંગની મર્યાદા:
ફળને રાષ્ટ્રીય સ્તરે બજાર ન મળતા ખેડૂતોએ મર્યાદિત કમાણી કરી.
3. સંવેદનશીલ ખેતી:
સ્ટ્રોબેરી માટે વિશેષ તકનીકી જ્ઞાન અને વ્યવસ્થાનો અભાવ છે.
ભવિષ્ય માટે સૂચનો:
1. રાષ્ટ્રીય માર્કેટ સુધી પહોંચ:
વધુ પડતાલ અને આધાર સાથે સ્ટ્રોબેરીને નેશનલ માર્કેટમાં સ્થાન આપવું જોઈએ.
2. વિશેષ પર્યટન યોજનાઓ:
સ્ટ્રોબેરીના ખેતરો પર્યટકો માટે પર્યટન સ્થળ તરીકે વિકસિત કરી શકાય.
3. જાગૃતિ અભિયાન:
સ્થાનિક ખેડૂતોમાં વધુ માહિતી અને તાલીમ ઉપલબ્ધ કરાવવી જોઈએ.
સાપુતારાની નવી ઓળખ:
આજે સાપુતારા એ ફક્ત હવામાનના સ્થળ માટે જ નહીં, પરંતુ તે અહીંના મીઠાં ફળો માટે પણ જાણીતું બની રહ્યું છે. ડાંગના આદીવાસી ખેડૂતોની આ સફળતા એમના શ્રમ અને સાહસનું પ્રતિક છે. સ્ટ્રોબેરીની ખેતી અહીંની આર્થિક સમૃદ્ધિ સાથે પર્યટનને પણ નવી ઉંચાઈઓએ લઈ જશે.
#સાપુતારા, #સ્ટ્રોબેરી, #ડાંગખેડૂત, #કૃષિપર્યટન, #આદિવાસીપ્રગતિ, #ગુજરાતપ્રકૃતિ, #પહાડોનીમીઠાશ, #સફળતાનીકથા, #નવિનખેતી, #સ્થાનિકઆર્થિકપ્રગતિ