ગુજરાતી રૂઢિપ્રયોગ

 

અખાડા કરવા : બેદરકારી બતાવવી 

અગસ્ત્યનાં વાયદા: જુઠું વચન: ખોટો વાયદો; લાંબા અને નહીં પાળવાના ખોટા વાયદા

અગિયારા ગણવા : નાસી જવું

અગ્નિ ઊઠવો : (૧) ભળતરા થવી(૨) રીસ ચડવી

અઘોર રહેવું-પડવું : મરણ પહેલાંની હોય એવી બેભાન                                        સ્થિતિમાં આવી પડવું

અછો અછો વાનાં કરવા : આદર સત્કાર કરવો; 

                                 લાડ કરવા; ખૂબ રાજી રાખવું

અજમો આપવા : (ચૂંકાતું હોય કે વાંધો તોજ તે દૂર કરવા

                              લાંચ આપવી

અજવાળામાં આવવું :  જાહેર થવું. બહાર પડવું

અજવાળામાં મૂકવું : ઉઘાડું કરવું: પ્રસિદ્ધ કરવું: જાહેર કરવું

અજવાળું જોવું : (1) જન્મ  થવો 

                        (2) બહાર આવવું; જાહેરમાં પડવું

અટકળ પંચા દોઢસો : માત્ર ગપ; અડસટ્ટે ઠોકવું તે.

અટકી રહેવું‌ : અમુક વગર ન ચાલવું.

અઠે દ્વારકા : લાંબા વખત સુધી ધામા નાખવા

અદડ છાંટવા: (૧) જાદુઈ મંત્રથી બાંધી લેવું; મંતરવું  

                    (૨) તાબે કરવું; આજ્ઞામાં રહે એવું બનાવવું

અડદાળો કાઢવો : શક્તિ ઉપરાંત કામ કરાવીને છેક જ થકાવી

                          દેવું: મરણતોલ માર મારવો

અકડા-અકડીનો વખત : કટોકટીનો વખત

અક્કડ ને અક્કડ રહેવું : (૧) રોફમાં ને ટાપટીપમાં રહેવું

                                (૨) મગરૂબીમાં રહેવું

અક્કલ ગીરો મૂકવી : બીજાની બુદ્ધિએ ચાલવું

અક્કલ ગુમ થઈ જવી : બુદ્ધિ ખોઈ બેસવી

અક્કલ ચરવા જવી : ભાન ભૂલવું

અક્કલ દોડાવવી-ચલાવવી : વિચારીને શાણપણથી કામ કરવું

અક્કલ મારી જવી : બુદ્ધિ કે સમજ જતી રહેવી

અક્કલ વેચવી :  અઘટિત રીતે સમજ વાપરી પોતાની

                       બુદ્ધિને નુકસાન પહોંચે તેમ વર્તવું

અક્કલના કાંકરા થવા : બુદ્ધિનો ભ્રંશ થવો તે; મૂર્ખ

અક્કલની ખાણ : બહુ અક્કલવાળી વ્યક્તિ

અક્કલનું આંધળું : દોઢડાહ્યું; મૂર્ખ

અક્કલનો ઓથમીર : અણસમજુ; બેવકૂફ

અક્કલનો દુશ્મન : મૂર્ખ; અણસમજુ; બેવકૂફ

અક્કલનો બારદાન : મૂર્ખ; અણસમજુ; બેવકૂફ

અક્ષરવાસી થવું : મરણ પામીને બ્રહ્મગતિ મેળવવી; મૃત્યુ પામવું

અખત્યાર લઈ લેવો  : સત્તા લઈ લેવી

અખરાઈ જવું : ખાટું થઈ જવું; બગડી જવું; ખરાબ થઈ જવું

અડધું થઈ જવું : (૧) અંગ સુકાઈ જવું (૨) અધમૂઉં થવું

અડધો રોટલો :  ખાધા પૂરતું; ખાવાને જોઈએ તેટલું; પેટ પૂરતું

અડધો પાયો ઓછો : કમ અક્કલ; ઢંગધડા વગરનું

અડસઠ તીર્થ કરવાં : બધાં તીર્થોની જાત્રા કરવી

 અડંગો ઘાલવો નાખવો-લગાવવો : ધારેલું કામ નહીં થતાં                                                     સુધી કોઈને બારણે બેસી                                                  રહેવું; ધામો

અડિયલ ટટ્ટુ :  હઠીલું

અડૂક દડૂકિયો : બંને પક્ષથી ન્યારો રહી પોતાની મરજી‌ મુજબ પક્ષમાંના કોઈને મદદ કરનાર 

અડ્ડો જમાવવો : એક જગ્યાએ બેસી રહી હક સ્થાપિત‌ કરવો

અઢાર વાંકાં હોવાં : ઢંગધડા વગરનો માણસ; 

                           દુર્ગુણોની ખાણ જેવો માણસ

અણવીંધ્યો કે વણનાથ્યો આખલો: બેફિકરો માણસ

અણસારે સમજવું : સંકેતથી જાણી જવું 

અણીનો વખત : ખરી કટોકટી કે લાગનો વખત 

અણી પર રાખવું : કનડવું; હેરાન કરવું

અથાણું કરવું : નિરર્થક રાખી મૂકવું; વ્યર્થ સંગ્રહ કરવો

અદક પાંસળી : અટકચાળું; મૂર્ખ; જેમ ફાવે તેમ

                         અવિચારીપણે બોલ્યા કરનારું

અદા કરવું  : અમલ કરવો

અધખોખરું કરવું : અડધું થઈ જાય એટલો માર મારવો

અધ્ધર ચાલવું : ડોળદમામથી ચાલવું

અધ્ધર રાખવું : (૧) જંપીને બેસવા ન દેવું (૨) ફૂલ પેઠે   

                         ઊંચકી  રાખીને સંભાળવું (માથું)

                         (૩) રકમ ચોપડે ન નાખવી

અધ્ધર લટકવું : (૧) આધાર વિના રહેવું; ધંધા રોજગાર

                         વિનાના રહેવું (૨) બારીક સ્થિતિમાં આવી

                          પડવું

અન્ન અને દાંતને વેર થવાં : માણસની ગરીબ સ્થિતિ થવી

અન્ન જળ ઊઠવું-ખૂટવું : (૧) લેણા દેણી પૂરી થવી

                                   ( ૨) નસીબ રૂઠવું

અન્ન જળ છોડવું : ઉપવાસ કરવો

અન્ન પાણી ઝેર થઈ જવાં : દુઃખમાં ખાવું-પીવું અકારું     

                                      લાગવું; માણસની ગરીબ સ્થિતિ 

અભરાઈ પર મૂકવું : કોરે મૂકવું; છુપાવવું 

અવસર ચૂકવો : તકનો લાભ ન લેવો

અવસર તાકવો : લાગ માટે રાહ જોવી

અવસરે મોતી ભરડવાં : પ્રસંગે બરોબર ખર્ચ કરવું

અવળા ગણેશ બેસવા : શરૂઆતથી જ વિઘ્નો નડવા

અવળા પાટા દેવા : આડું-અવળું સમજાવી પોતાના મનનું કરવું

અવળા પાસાં પડવા : (૧) ધાર્યા પ્રમાણે ન થવું; ઊલટું થવું

                                (૨) કરેલી યુક્તિ પાર ન પડવી

                                (૩) ગણતરી ઊંધી પડવી

અંક ભરવો : ખોળો ભરવો

અંકે કરવું : (૧) કસોટી વટાવી હાથ કરવું

                 (૨) સંપૂર્ણ કરવું; નક્કી કરવું; સાબિત કરવું

                 (૩) ભેટવું

અંકે સો કરવા : કરાર પૂરો કરવો

અંગ ઉપર આવી પડવું : (૧) કામ માથે પડવું; જાતે કરવાનું

                                   થવું (૨) માથે જવાબદારી આવવી

અંગ ચોરવું-સાચવવું : દિલદગડાઈ કરવી; કામની ચોરી કરવી;

                                  આળસ કરવી; કામમાં ઢીલ કરવી

અંગાર પર લોટવું : (૧) ક્રોધ કે ઈર્ષાથી બળવું

                           (૨) દાહથી બળવું

અંગારા ઊઠવા : કાળજામાં ચીરો પડવો

અંગારા ઝરવા :  ખૂબ ક્રોધથી આંખ અંગારા જેવી 

                        લાલચોળ થવી

અંગારો પાકવો : કુળને કલંક લાગે એવા કુપુત્ર સાબિત થવું

અંગૂઠે કમાડ ઠેલવું : માલૂમ ન પડે તેમ છૂપી રીતે વર્તવું / 

                              છાની રીતે કામ કરવું;

અંગૂઠા કરી આપવા : (૧) મદદ કરવી (૨) પોતાનું કામ બીજા પાસે સેરવવું

અંગૂઠો દેખાડવો-બતાવવો : (૧) ડિયો બતાવવો; નાસીપાસ થયેલાને ચીડવવું (૨) કબૂલ ન કર્યાની નિશાની કરવી; નાપસંદગી દેખાડવી (૩) વિરોધ દર્શાવવો (૪) હાંસી કરવી

અંતર આપવું-દેવું : મનની છાની વાત કહેવી; પોતાનો વિચાર સામાને જણાવવો

અંતરપટ ખોલવું : (૧) મન ઉપરનો અજ્ઞાનતાનો પડદો કાઢી નાખવો (૨) મનનો મેલ દૂર કરી વાત કરવી (૩) વચ્ચેનો પડદો દૂર કરવો; ખુલ્લું કરવું

અંતર પડવું : (૧) છેટું પડવું; દૂર હોવું (૨) જુદા પડવું (૩) તફાવત રહેવો (૪) મળતું ન આવવું (૫) વિશ્વાસ જતો રહેવો (૬) સંમત ન થવું

અંતર રાખવું : (૧) ખંત વગર કામ કરવું (૨) જુદાઈ માનવી; તફાવત રાખવો(૩) દૂર રાખવું; સાથે ભળવા ન દેવું (૪) વિશ્વાસ ન રાખવો (૫) પરાયું-પારકું માનવું; મન મૂકીને ન વર્તવું

અંધાર પછેડી ઓઢવી-પહેરવી :ગુપ્ત કે અજ્ઞાત રહેવું તે

અંધારામાં કુટાવું : (૧) મિથ્યા બાથોડિયાં મારવાં (૨) કાંઈ જાણ્યા વિના મિથ્યા પ્રયાસ કરવો

અંધારામાં રહેવું : (૧) જાહેરમાં ન આવવું (૨) હકીકતથી અજાણ હોવું

અંધારામાં રાખવું : ખરી હકીકત જાણવા ન દેવી

અંધારાં આવવાં : પિત્ત થવાથી એકાએક આંખે ન દેખાવું

અંધારે અક્કલ વહેંચવી : અયોગ્યને મોટું સ્થાન આપવું

અંધારે ડાંગ મારવી : (૧) અંધારામાં ફાંફાં મારવાં (૨) હેતુ વગર કામ કરવું; તાક્યા વિના મારવું

અંધેર મચાવવું-જમાવવું : જુલમ ગુજારવો, 

આકડા વાવવા : ઠેકઠેકાણે વેર કરવું; લડાઈના મૂળ રોપવા

આકાશ તૂટી પડવું : ઓચિંતી આપત્તિ આવવી

આકાશ-પાતાળ એક કરવું : મોટી ઊથલપાથલ કરવી; મહાપ્રયત્ન કરવો; અસંભવિત કાર્ય સિદ્ધ કરવું

આકાશ પાતાળ એક થઈ જવું : પ્રલય થવો; ઘણી મુશ્કેલી પડવી ;મહાઉત્પાત કરવો; ઉલ્કાપાત કરવો

આકાશના તારા ઉતારવા-ઉખાડવા : અસંભવ કાર્ય માટે ચેષ્ટા કરવી 

આકાશની સાથે વાત કરવી : ખૂબ ઊંચું હોવું; મોટી મોટી આશાઓ રાખવી 

આકાશમાં ઊડવું : વખાણથી મગરૂર થવું; ફુલાવું 

આકાશમાં ચડાવવું : વખાણ કરીને ફુલાવવું 

આકાશમાં ચંદરવો બાંધવો : બેહદ પરાક્રમ કરી વાહવાહ ફેલાવવી; દેશદેશમાં નામના કરવી

આકાશે ચડવું : વધારીને વાતો કરવી 

આખા ગામનો ઉતાર : ગામનો ખરાબમાં ખરાબ માણસ

આખા હાડકાનું : મહેનત કરવામાં કાયર; આળસુ

આખું કોળું શાકમાં જવું : નજરે દેખાય એવું હોવા છતાં શરતચૂક થવી; ગફલત થવી

આગ ઊઠવી : પાણી ફરવું; વ્યર્થ જવું; નષ્ટ થવું

આગ ફાટવી : (૧) ખૂબ ક્રોધે ભરાવું; સામાને ક્રોધ કરાવવો (૨) તોફાને ચડવું (૩) દ્વેષ કરવો; અદેખાઈથી આવેશમાં આવવું (૪) હડહડતું જૂઠું બોલવું

આગ લાગવી : (૧) ઇશ્કમાં પડવું (૨) ઉશ્કેરાવું; ક્રોધ ચડવો (૩) એકદમ ભાવનું ચડી જવું કે ઊતરી જવું (૪) ભૂખ લાગવી

આગ વરસવી : (૧) અસહ્ય દુ:ખ થવું (૨) કોઈનું સારું દેખી બળવું (૩) ક્રોધ વ્યાપવો

આગપાણી થવું : મતભેદને વખતે બંને પક્ષે ઉશ્કેરાઈ જઈ ગુસ્સો ન કરતાં એકે શાંત રહેવું; નરમગરમ થવું

આગલીપાછલી ભૂલી જવી : ગઈ ગુજરી વીસરી જવી; માફ કરવું

આગવું ડહાપણ ડોળવું : જરૂર કરતાં વધારાનું ડહાપણ બતાવવું

આઘું પાછું કરવું : (૧) દૂર કરવું; સંતાડવું (૨) આડુંઅવળું સમજાવી ઉશ્કેરવું

આઘું જઈને પાછું પડવું : પોતાની જ ભૂલથી સહન કરવું

આચમન મૂકવું : (૧) છોડી દેવું; તજી દેવું (૨) દાનમાં આપવું

(૩) પાણી મૂકવું; નિયમ કરવો

આજની ઘડી ને કાલનો દહાડો : કદિ નહિ; કાયમને માટે અલોપ થઈ જવું

આટો કાઢવો : (૧) કામ કરાવીને થકવી નાખવું (૨) ખૂબ માર મારવો (૩) નુકસાનીમાં ઉતારવું

આઠમનો ઉપવાસ : કંઈ રાંધવું નહિ

આઠે અંગે : (૧) ખરા અંતઃકરણથી (૨) તદ્દન: સંપૂર્ણ: પૂરેપૂરું (૩) સાંગોપાંગ; સાષ્ટાંગ 

આઠે પહોર ને બત્રીસે ઘડી : સતત; નિરંતર

આઠે સિદ્ધિ ને નવે નિધિ : સંપૂર્ણ સુખ

આડ આવવી : અડચણ આવવી; પ્રતિબંધ હોવો

આડી વાટની ધૂળ : શૂન્ય બરાબર; નકામાં ફાંફાં

આડું ઊતરવું : (૧) અપશુકન થવાં (૨) વચમાં હરકત નાખવી (૩) સામું થવું

આડો આંક વાળવો : છેવટની હદે જઈને વર્તવું; તોબા કરવી

આણ વર્તાવવી : (૧) અમલ ચલાવવો; સત્તા ચલાવવી (૨) ઢંઢેરો પિટાવવો; દુવાઈ ફેરવવી; જાહેર કરવું

આદુ ખાઈને મંડવું : ખંત અને જહેમતથી મંડ્યા રહેવું 

આબરૂ ઉપર આવવું : ચારિત્ર્ય કે આબરૂ અંગે આક્ષેપ કરવો 

આબરૂના કાંકરા કરવા : માન-પ્રતિષ્ઠાની ફજેતી કરવી 

આભ ફાટવું : મહા વિકટ આપત્તિ આવવી

આભના તારા ઉખાડવા- ઉતારવા : (૧) મહા વિકટ કામ કરી બતાવવું (૨) ભારે ઉધમાત કે ઉથલપાથલ કરવી

આભના તારા ખરવા : ઉલ્કાપાત થવો; ખળભળાટ મચવો

આભના તારા જોવા : (૧) શક્તિ ઉપરાંત હામ ભીડવી (૨) પાર ન પડે એવા મનસૂબા કરવા

આભના તારા દેખાડવા : અસંભવ આશાઓ આપવી

આરિયાં થઈ જવું : ઢીલું ઢફ થઈ જવું

આરે આવેલું વહાણ ડૂબવું : કર્યું કારવ્યું છેલ્લે નિષ્ફળ જવું

આસમાન જમીનનો ફેર હોવો : ઘણો મોટો તફાવત હોવો

આસમાન તૂટી પડવું : મોટી આફત આવી પડવી

આસમાન દેખાડવું : કુસ્તીમાં હરીફને પછાડી ચત્તો કરવો

આસમાન પર ચડવું : અભિમાની બનવું; ફુલાઈ જવું

આસમાનના તારા ઉતારવા : (૧) અતિ કઠણ કામ કરી બતાવવું (૨) ભારે ઊથલપાથલ કરવી 

આસમાનના તારા દેખાડવા : વ્યર્થ આશાઓ આપવી

આસમાનમાં ઊડવું : (૧) ઊંચા ઊંચા સંકલ્પ બાંધવા (૨) બહુ મોટી વાતો કરવી

આસમાનમાં ચડાવવું : બહુ વખાણ કરવાં; ઉશ્કેરવું

આસમાની આફત : દુકાળ કે ધરતીકંપ જેવી કુદરતી મુશ્કેલી

આળસુનો પીર : ઘણો જ આળસુ

આંકડો અધ્ધર ને અધ્ધર રાખવો : બહુ ગર્વ રાખવો;ટેક ઊંચી ને ઊંચી રાખવી

આંકડો નમવો-નરમ પડવો : (૧) ગર્વ ઊતરવો (૨) નરમ પડવું; શાંત થવું

આંકડો મૂકવો : ગર્વ છોડી દેવો; નરમ થવું

આંખ આડા કાન કરવા : જોયું કે સાંભળ્યું નથી એમ ગણી લક્ષ્યમાં ન લેવું 

આંખ ઉઘાડીને જોવું : બુદ્ધિપૂર્વક વિચાર કરવો 

આંખ ઊઘડવી : ભાન આવવું; સમજ આવવી 

આંખ ઊંચી કરવી : સામે થવા હિંમત કરવી

આંખ એકઠી થવી : બે જણની સામસામી મીટ મંડાવી

આંખ કાઢવી-ફેરવવી : ધમકાવવું; બિવડાવવું

આંખ ખસેડવી : કામ પરથી ચિત્ત ખસેડવું

આંખ ચગાવવી : કટાક્ષ ફેંકવા; ઇશારત કરવી

આંખ ચોરવી : જવાબદારીમાંથી છટકવું; છેતરવું

આંખ ચોળીને રહેવું : પસ્તાઈને હારી થાકી બેસવું

આંખ ટાઢી થવી : સંતોષ થવો; નિરાંત વળવી

આંખ ઠરવી : સંતોષ થવો

આંખ ઠરી જવી : મરી જવું

આંખ તળે આવવું : નજરે ચઢવું; પસંદ પડવું

આંખ દેખાડવી : ધમકી કે બીક બતાવવી

આંખ ફરી જવી : ક્રોધાયમાન થવું

આંખ ફૂટવી : આંધળા થવું; ન દેખાવું

આંખ ફોડવી : આંખને શ્રમ આપવો

આંખ બતાવવી : ધમકી આપવી કે બીક બતાવવી

આંખ મળવી : ઊંઘવું

આંખ મારવી : ઈશારત કરવી

આંખ મીંચવી : (૧) જોયું ન જોયું કરવું; ઉપેક્ષા કરવી (૨) મૃત્યુ થવું

આંખ મીંચીને અંધારું કરવું : વગર વિચાર્યું સાહસ કરવું

આંખ વઢવી : અરસપરસ અણગમો થવો

આંખની કીકી : ઘણું જ પ્યારું

આંખનું આંજણ : ખરી ખોટનું

આંખનો પાટો : અણગમતું કે અળખામણું

આંખમાં આવવું : કંઈક અદેખાઈ સાથે બીજાનું લઈ લેવાની દાનત થવી; ઈર્ષા થવી; કોઈનું સારું દેખી ન ખમાવું

આંખમાં આંગળીઓ ઘાલવી : ભોળવીને છેતરવું-ઠગવું

આંખમાં આંજવું : (૧) છેતરવું; ફસાવવું; ભોળવી નાંખવું; સામાની અક્કલ છેતરાઈ જાય એમ કરવું (૨) શરમિંદું પાડવું; ઝાંખું કરવું

આંખમાં કમળો હોવો : અદેખાઈ હોવી; ઈર્ષા હોવી

આંખમાં કસ્તર આવવી : ઈર્ષા થવી; અદેખાઈ થવી 

આંખમાં ખુન્નસ આવવું : ઝેર આવવું; ગુસ્સે થવું; ક્રોધ ચઢવો; વેર લેવાના જુસ્સા પર આવી જવું 

આંખમાં ગમવું : માયા કે હેતની લાગણી થવી 

આંખમાં ઝેર આવવું-ભરાવું : અદેખાઈની સાથે બીજાનું કંઈ લેવાની દાનત થવી; ઈર્ષા થવી

આંખમાં ધૂળ નાખવી : પ્રપંચ કરી ઠગવું (૨) આડુંઅવળું સમજાવી ફસાવવું (૩) છેતરવું; ઠગવું

આંખમાં પાણી આવવું : (૧) રડવું; આંસુ આણવાં (૨) અંતઃકરણમાં દયાની લાગણી થઈ આવવી

આંખમાંથી ભાલા કાઢવા : કરડી નજરે જોવું; કાતરિયાં કાઢવાં; વક્રદ્રષ્ટિ કરવી

આંખે અંધારી બાંધવી : (૧) માયાના કે સ્વાર્થના લેપમાં કાંઈ સૂઝે નહિ એવી દશાને પ્રાપ્ત થવું; ભાન જવું

આંખે આવવું : અદેખાઈ આવવી

આંખે ઊડીને વળગે એવું : મન હરી લે એવું

આંખે ચઢવું : અદેખાઈ થાય એવી રીતે કોઈ બીજાને દેખાવું

આંખેથી પાટા છોડવા :ગયેલી શુદ્ધિ પાછી આણવી;બુદ્ધિપૂર્વક વિચાર કરવો

આંખે પાટા બાંધવા : (૧) કાંઈ ન સૂઝે એવી દશાને પ્રાપ્ત થવું; અક્કલ-શુદ્ધિ દૂર જવી (૨) ભમાવવું; ભોળવી નાખવું

આંખો ઓડે જવી : (૧) ભારે દુઃખવાળી સ્થિતિ વેઠવી (૨) રાહ જોઈ જોઈ થાકવું

આંખો બોચીએ આવવી : છેક જ અશક્ત થઈ જવું; મરણતોલ થવું

આંખો બોચીએ જવી :(૧) કોઈની તરફ નરમ નજરે ન જોતાં પોતાના તોરમાં-મગરૂરીમાં રહેવું(૨) વિસ્મિત થવું; અજાયબી પામવું(૩) મરણતોલ દશાને પ્રાપ્ત થવું

આંગણું ઘસી નાખવું : સામી વ્યક્તિ કંટાળી જાય એટલો બધો વખત ઘરમાં આવજા કરવી 

આંગળાં કરડવાં : ભોંઠાપણું કે પસ્તાવો દર્શાવવો

આંગળી આપવી : ઉશ્કેરવું; ઉત્તેજન આપવું; પ્રેરણા કરી જગાડવું

આંગળી ઊંચી કરવી : (૧) કબૂલ થવું; હા પાડવી (૨) નાદાર થવું (૩) પરમેશ્વર સિવાય બીજાનો આધાર નથી એમ જણાવવું (૪) રમત ચાલુ રાખવાની પોતાની અશક્તિ દર્શાવવી

આંગળી કરવી : (૧) ફજેતી કરવી (૨) ચાળા કરવા; અટકચાળા કરી ચીડવવું  (૩) ઉશ્કેરવું

આંગળી ખૂંપવી : પોલું દેખી ફાવી જવું 

આંગળીના ટેરવે હોવું : તરત ગણતરી થઈ શકે એવું 

આંગળીના વેઢા પર : એક પછી એક ગણી શકાય એવું; ગણતરીપૂર્વક

આંગળી પર રાખવું :લાડમાં રાખવું; વશ કરવું

આંચ આવવી :ઈજા થવી; નુકસાન થવું

આંચકો ખાવો : (૧) આનાકાની કરવી (૨) કામ કરતાં અચકાવું; ખમચાવું; અટકી જવું

આંજી નાખવું : (૧) છક કરી નાખવું; છેતરવું (૨) સંતોષ પમાડવો

આંટી ઊકેલવી : (૧) કોકડું ઉખેળવું (૨) ગૂંચ કાઢવી (૩) મુશ્કેલી દૂર કરવી; મૂંઝવણ દૂર કરવી

આંટી પડવી : (૧) ગુંચવાઈ જવું (૨) વેર બાંધવું; અણબનાવ થવો (૩) ગંઠાઈ જવું

આંટી પાડવી : (૧) ગાંઠ બાંધવી (૨) વેર કરાવવું; દુશ્મનાવટ ઊભી કરાવવી

આંતરડાની ગાંઠો વળી જવી ને પાંસળીઓની કાંસકી થઈ જવી  :  (વિધવા કે માબાપે) છોકરાંને મોટાં કરવા પાછળ પોતાની જાત ઘસી નાખવી

આંતરડી કકળવી : અંતઃકરણના દુઃખથી હૃદયમાં ભારે વેદના થવી

આંતરડી કકળાવવી : દુ:ખ આપવું; પીડા કરવી

આંતરડી ઠરવી : સંતોષ થવો; સુખ થવું

આંધળા પાટા બાંધવા :કાંઈ સૂઝવા ન દેવું

આંધળાની આંખ : ઘણું અગત્યનું

આંધળાને સૂઝે એવું : બહુ ઉપયોગી; સ્પષ્ટ; ચોખ્ખું

આંધળિયાં કરવાં : સારા માઠાનો વિચાર કર્યા વિના કૂદી

પડવું; બેભાન; દિગ્મૂઢ

આંધળી ભેંસે મોઢું ભાળવું : જોઈતું હોય તે મળે એટલે એને છોડવા તૈયાર ન થવું

આંધળે બહેરું કુટાવું : ગેરસમજ થવી 

ઈજ્જત આપવી-કરવી : માન આપવું; આબરુ વધારવી

ભાંગી જવું – હતાશ થવું

 બારમું કરવું – મરનારના બારમા દિવસે શ્રાદ્ધક્રિયા કરવી

 પેટમાં ખાડા પડવા – ખૂબ ભૂખ લાગવી

 વેઠ કરવી – દિલ વિના ફરજિયાત કામ કરવું

 મોનો કોળિયો ઝૂંટવી લેવો – ગરીબની આવક ઉચાપત કરવી

ગળે વાત ન ઊતરવી – સમજમાં ન આવવી

 તકાદો કરવો – ઉઘરાણી માટે દબાણ કરવું, ચાંપતી ઉઘરાણી કરવી

 દુઃખ રડવું - મુશ્કેલી જણાવવી

 પૈસા વસૂલ કરવા – પૈસા ચૂકતે કરવા

 અંગૂઠો પાડવો –ખત વગેરેમાં સહી તરીકે અંગૂઠાનું નિશાન કરવું 

 પૈસા ખોટા કરવાની દાનત ન હોવી – કરજ ન ચૂકવવાની ખરાબ વૃત્તિ ન હોવી

 દૂધે ધોઈને આપવું – પ્રામાણિકપણે આદરપૂર્વક આપવું

 ચોપડો જૂઠું ન વાંચે – ચોપડામાં લખેલો હિસાબ ખોટો ન હોવો

 લોહી ચૂસવું – આર્થિક શોષણ કરવું

નાદ લાગવો – ધૂન લાગવી

 ઓળઘોળ થઈ જવું - ન્યોછાવર થઈ જવું

 જીવ ઊંચો થઈ જવો – ઉચાટ કે ચિંતા થવી

 નિશાન ઊંચું રાખવું-લક્ષ્ય કે ઉદ્દેશ ચડિયાતું રાખવું 

 ચોકી કરવી – દેખભાળ રાખવી, નજર રાખવી

 માથું ધુણાવવું-માથું હલાવી ‘હા’ કે ‘ના’નો ઇશારો કરવો

 ભેજામાં ભૂસું ભરાવું – મગજમાં ખોટો વહેમ ભરાવો

 વટ પડી જવો-મોભો કે પ્રતિષ્ઠા પ્રાપ્ત થવા

 હલ્લો કરવો –ગુસ્સે થઈ હુમલો કરવો

 ટાંકણાં ટોચવાં – સતત ટોકટોક કરવું

 ઊંબરે ઊભવું– અલગ થઈ જવું

 ખોટું લાગવું–માઠું લાગવું, દુ:ખ થવું

 મોંમાં ઘી-સાકર-સુખદ આભારની લાગણી વ્યક્ત કરવી

 ભારે હૃદયે-દુઃખી હૃદયે

 આંખ ભીની થવી – લાગણીસભર થવું

 કરી છૂટવા તૈયાર રહેવું – મદદ કરવા તૈયાર રહેવું