ગોંડ સમાજની સંસ્કૃતિ અને પરંપરાઓ
ગોંડ સમુદાય ભારતના પ્રાચીન અને વિવિધતાપૂર્ણ આદિવાસી જૂથોમાંથી એક છે. તેઓ મુખ્યત્વે મધ્યપ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર, તેલંગાણા, આંધ્રપ્રદેશ, બિહાર અને ઓડિશામાં વસે છે. ગોંડ લોકોની ભાષા ગોંડી છે, જે દ્રવિડ ભાષાપરિવારની છે, પણ ઘણા ગોંડ હવે હિન્દી, મરાઠી અથવા તેલુગુ જેવી પ્રાદેશિક ભાષાઓમાં વાતચીત કરે છે.
મુખ્ય લક્ષણો:
1. સાંસ્કૃતિક વૈવિધ્ય:
ગોંડ સમાજમાં એકરૂપતા ન હોવા છતાં, તેમનો ધર્મ મુખ્યત્વે પૂર્વજોની પૂજા અને કુળ દેવતાઓની ઉપાસના પર આધારિત છે.
2. રાજ ગોંડ:
રાજ ગોંડ ગૃપના લોકો એક સમયે સામંતશાહી પદ્ધતિ હેઠળ શાસન કરતા. આ સમુદાય હિંદુ ધર્મની જાતિ પ્રણાલીથી અલગ રહે છે અને પોતાનાં પરંપરાગત નિયમોનું પાલન કરે છે.
3. વિવિધ જાતિઓ:
મુરિયા, બિસનહોર્ન મારિયા, અને હિલ મારિયા:
બસ્તર વિસ્તારમાં વસતા આ જૂથો પરંપરાગત જીવનશૈલી અને ખેતી પદ્ધતિઓના અનૂયાયી છે.
ઘોટુલ પરંપરા:
મુરિયા સમાજમાં ઘોટુલ એક અગત્યની સંસ્થા છે, જ્યાં યુવાનો સામાજિક જીવન અને ફરજોમાં તાલીમ મેળવે છે.
4. ખેતી અને વસાહત:
ઘણા ગોંડ સમાજના લોકો સ્લેશ-એન્ડ-બર્ન (ઝુમ) ખેતી પદ્ધતિ અપનાવે છે, જ્યાં જમીન બદલતા રહે છે. હળ અને બળદ વડે ખેતી થતી હોવા છતાં, કેટલીક જાતિઓ હજી પણ પરંપરાગત ઉપકરણોનો ઉપયોગ કરે છે.
ગોંડ સમુદાયની આ વિવિધતા અને તેમની પરંપરાગત જીવનશૈલી આદિવાસી સંસ્કૃતિના સમૃદ્ધ ઉદાહરણ છે.