બળવંત પારેખ: ઉદ્યોગજગતના ફેવિકોલ મેનની પ્રેરણાદાયી યાત્રા

 બળવંત પારેખ: ઉદ્યોગજગતના ફેવિકોલ મેનની પ્રેરણાદાયી યાત્રા

image courtesy: wikipedia 

બળવંત પારેખ—એક નામ જે ફક્ત ઉદ્યોગજગત માટે નહીં, પરંતુ સામાન્ય ભારતીય માટે પણ ગૌરવભર્યું છે. પિડિલાઇટ ઇન્ડસ્ટ્રીઝના સ્થાપક અને "ઇન્ડિયાના ફેવિકોલ મેન" તરીકે ઓળખાતા બળવંતરાય પારેખની કથાએ સંઘર્ષ, દ્રઢતા અને ઉદ્યોગપતિ તરીકેની પ્રેરણાદાયી યાત્રાનો પરિચય કરાવ્યો છે.

પ્રારંભિક જીવન અને શૈક્ષણિક પ્રસ્થાન

બળવંત પારેખનો જન્મ ગુજરાતના મહુવા નગરમાં થયો, જ્યાં તેમના બાળપણ અને પ્રાથમિક શિક્ષણ મેળવ્યું.  ન્યાયાધીશ દાદાની વિભાવનાથી તેઓએ કાયદાની શાખા પસંદ કરી અને મુંબઈની સરકારી કાયદા કોલેજમાંથી ગ્રેજ્યુએટ થયા. તેમ છતાં, વકીલાત કરતા જીવનનો કોઈક બીજો માર્ગ તેમને આકર્ષતો હતો.

સંઘર્ષથી ઉદ્યોગપતિ સુધી

મુંબઈમાં વસવાટ કરતાં તેઓએ નાનકડા ધંધા અને નોકરીઓથી શરૂઆત કરી. એક લાકડાના વેપારીની પાસે પટાવાળા તરીકે કામ કરતાં તેઓએ નાનું આવક જમાવ્યું, પણ ઉદ્યોગમાં પ્રવેશ કરવાના સપનાને સાકાર કરવા 1950ના દાયકામાં તેઓએ પોતાનો ધંધો શરૂ કર્યો. તેઓએ સાયકલ, સોપારી અને રંગોની આયાત શરૂ કરી અને ધીરેધીરે ઉદ્યોગ ક્ષેત્રે પકડ મજબૂત કરી.

ફેવિકોલ – એક વૈશ્વિક બ્રાન્ડની શરુઆત

1959માં, પિડિલાઇટ ઇન્ડસ્ટ્રીઝના બેનર હેઠળ 'ફેવિકોલ' નો જન્મ થયો. જર્મન શબ્દ 'કોલ' અને 'Movicol' પરથી પ્રેરણા મેળવીને બળવંતભાઈએ એક એવા ગુંદરની શોધ કરી, જે મજબૂત અને ટકી રહે તેવો હતો. ફેવિકોલ માત્ર એક પ્રોડક્ટ નહીં, પરંતુ ભારતીય મકાનમાલિકો, ઇન્ટીરીયર ડિઝાઇનરો અને સુથારો (carpenters) માટે જીવનનો અભિન્ન હિસ્સો બની ગયો.

સમાજસેવા અને શૈક્ષણિક યોગદાન

બળવંત પારેખની ઉદ્યોગસફળતા જેટલી મોટી હતી, તેટલી જ તેમની સમાજસેવા અને શૈક્ષણિક ક્ષેત્રમાં રુચિ હતી. મહુવામાં કોલેજ શરૂ કરવામાં તેમનો મોટો ફાળો રહ્યો. ભાવનગરના સાયન્સ સિટી પ્રોજેક્ટ માટે તેમણે generously ₹2 કરોડનું દાન કર્યું. ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદ અને વડોદરાની મનોવિજ્ઞાન કેન્દ્રની સ્થાપનામાં પણ તેમનું મોટું યોગદાન છે.

ઉદ્યોગજગતના શીર્ષ સ્થાને

બળવંત પારેખે ફક્ત ઉદ્યોગજગતમાં નામના કમાઈ નહીં, પણ ભારતના ધનિકોના ફોર્બ્સ ઇન્ડિયાની યાદીમાં 45માં સ્થાને પણ સ્થાન મેળવ્યું. પિડિલાઇટ અને વિનાઇલ કેમિકલ્સના સ્થાપક ચેરમેન તરીકે, તેઓએ કંપનીને જાગત સ્તરે સફળ બનાવવામાં મોખરાનું યોગદાન આપ્યું.

અંતિમ સફર 

આ ઉદ્યોગસાગરના દીપસ્તંભ 25 જાન્યુઆરી 2013ના રોજ 88 વર્ષની વયે નિજધામ પામ્યા. તેમના પુત્રો મધુકર પારેખ અને અજય પારેખ આજે પિડિલાઇટ ઇન્ડસ્ટ્રીઝના કાર્યભાર સંભાળી રહ્યાં છે, અને તેમના પિતા દ્વારા મૂકવામાં આવેલા મજબૂત પાયાના પગલે તેઓ ઉદ્યોગસફળતા આગળ ધપાવી રહ્યા છે.

બળવંત પારેખની વાર્તા એ સાબિત કરે છે કે એક ઉદ્યોગપતિ ફક્ત નફાની પાછળ નહીં, પણ સમાજ અને રાષ્ટ્રની ઉન્નતિ માટે પણ કાર્ય કરી શકે છે.