તબલાના સમ્રાટ: ઉસ્તાદ ઝાકિર હુસૈનનો વારસો
ઉસ્તાદ ઝાકિર હુસૈન, વિશ્વ પ્રસિદ્ધ તબલાવાદક અને સંગીતના મહાન યોગદાતા, આજે આપણા વચ્ચે નથી. 9 માર્ચ, 1951ના રોજ મુંબઈમાં જન્મેલા ઝાકિર સાહેબનું તબલાના ક્ષેત્રમાં યોગદાન અદ્વિતીય રહ્યું છે. તેઓ માત્ર ભારતીય સંગીતમાં જ નહીં, પણ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પણ ભારતીય તબલાને એક વિશિષ્ટ સ્થાન પર પહોંચાડવા માટે જાણીતાં છે.
પ્રારંભિક જીવન અને શિક્ષણ
Deeply heartbroken by the passing of Ustad Zakir Hussain, a true legend whose rhythms touched hearts and souls worldwide. His tabla conveyed a universal language that united people across borders and generations. The world of music has lost an irreplaceable gem.
— Darshana Jardosh (@DarshanaJardosh) December 15, 2024
Rest in peace,… pic.twitter.com/rUjbrpewiv
ઝાકિર હુસૈનના પિતા ઉસ્તાદ અલ્લાહ રખા કુરેશી પણ તબલાના વરદપૂત્ર હતા, જેમણે તેમને બાળપણથી જ તાલીમ આપી. ઝાકીર સાહેબે મુંબઇની સેન્ટ માઈકલ સ્કૂલમાંથી પ્રારંભિક શિક્ષણ પૂર્ણ કર્યું અને ત્યારબાદ સેન્ટ ઝેવિયર્સ કોલેજમાંથી ગ્રેજ્યુએશન કર્યું. 11 વર્ષની ઉંમરે તેમણે અમેરિકા ખાતે પ્રથમ કોન્સર્ટ કર્યું, જે તેમના કરિયરની એક શાનદાર શરૂઆત હતી.
સંગીત જગતમાં યોગદાન
ઉસ્તાદ ઝાકિર હુસૈનનું નામ તબલાની દરેક ધારમાં ગુંજતું રહ્યું છે. તેમણે 1973માં પોતાના પ્રથમ આલ્બમ 'લિવિંગ ઇન ધ મટિરિયલ વર્લ્ડ' સાથે લોકપ્રિયતા મેળવી. તેમના કાર્યને અંતરરાષ્ટ્રીય માન્યતા મળી અને તેઓ ત્રણ ગ્રેમી એવોર્ડ તથા પદ્મશ્રી (1988), પદ્મ ભૂષણ (2002), અને પદ્મ વિભૂષણ (2023) જેવા સન્માનોના પાત્ર બન્યા.
હોલિવૂડથી હિન્દી ફિલ્મો સુધીનો પ્રવાસ
ઝાકિર સાહેબ તબલાવાદક હોવા ઉપરાંત અભિનેતા તરીકે પણ જાણીતા હતા. તેમણે 12 ફિલ્મોમાં અભિનય કર્યો હતો, જેમાં 1983ની બ્રિટિશ ફિલ્મ હીટ એન્ડ ડસ્ટ તથા શશિ કપૂર સાથેના હોલિવૂડ પ્રોજેક્ટ્સ શામેલ છે.
તબલાના મહારથીએ વિશ્વને શીખવી એકતા
તેમણે ઑલ-સ્ટાર ગ્લોબલ કોન્સર્ટમાં ભાગ લેવા માટે પૂર્વ અમેરિકન પ્રમુખ બરાક ઓબામાના વ્હાઇટ હાઉસમાં આમંત્રણ પ્રાપ્ત કર્યું હતું. તેમની સંગીતમાં મહારથ અને વિવિધ જૉનર્સમાં સમન્વય પ્રતિભા માટે તેઓ આખી દુનિયા માટે પ્રેરણારૂપ રહ્યા.
ઉપરાંતનો વારસો
તબલાના વડમસ્તુ ઉસ્તાદ ઝાકિર હુસૈનની યાદી માત્ર તેમની વિજ્ઞાનસંમત તાલ અને સુરની યાત્રાથી જ નહીં, પણ તેઓ સંગીતના ક્ષેત્રમાં વૈશ્વિક એકતા પ્રસ્થાપિત કરવા માટે જાણીતા છે.
તેઓ આજે આપણા વચ્ચે નહીં હોવા છતાં, તેમનું કાર્ય યુગો સુધી લોકમાનસમાં જીવતું રહેશે.